Bicara Mata Hati: SITUASI: VARIASI BAHASA

Salam sejahtera dan selamat petang,

Pada petang ini saya mengisi masa yang terluang dengan berlegar-legar di pangkalan data atas talian atau istilah komersialnya online. Entah mengapa, hati saya terdetik untuk berbicara serba sedikit tentang konsep multilingualisme yang wujud di negara kita Malaysia. Multilingualisme bermaksud wujud kepelbagaian bahasa yang dituturkan oleh etnik-etnik tertentu dalam sesebuah negara yakni negara kita, Malaysia.

Sejajar dengan latar belakang dan asal usul saya, saya akan berkongsi serba sedikit tentang dialek suku kaum Bidayuh di Sarawak. Umumnya, bahasa Bidayuh terbahagi kepada empat dialek utama iaitu:

Dialek Biatah
Dialek Bau-Jagoi
Dialek Bukar-Sadong
Dialek Selako-Lara

Sebagaimana bahasa-bahasa etnik yang lain, bahasa Bidayuh turut mempunyai elemen vokal, konsonan dan diftong. Meskipun begitu, bahasa Bidayuh merupakan bahasa yang agak unik jika dibandingkan dengan bahasa-bahasa lain yang dituturkan oleh pelbagai suku kaum dan etnik di Sarawak. Hal ini demikian kerana, bahasa Bidayuh akan mengalami perubahan gerak gaya dan alunan suara mengikut kawasan dan daerah tertentu. Sebagai contoh, perkataan makan disebut secara berbeza oleh suku kaum Bidayuh yang berada dalam lingkaran kawasan Bukar-Sadong dan Biatah, yakni Bukar-Sadong menyebutnya sebagai ma-an manakala suku kaum Bidayuh Biatah menyebutnya sebagai man.

Bagi mengukuhkan pemahaman melalui kepelbagaian contoh, sudi kiranya saudara dan saudari pinjamkan saya deria pandang masing-masing:

Bahasa Melayu	Singai/ Jagoi	Biatah	Bukar / Sadong	Selako / Lara
makan	man	man	ma-an	uman
minum	nuok	nok	nyihup	man pain
nasi	tubi	tubik	sungkoi	nasi
rumah	bori	arun / ramin	rumin	rumin
ada	ogi	agi	aduh / adueh	uni
tiada	do’-i	mating	anyap	kati
cakap	sina	minyu	nyanda	kasena
sejuk	modud	madud	bebi	dingin / panut
hari	onu	anu	andu	ano
kampung	kupuo	rais	binua	kampung

Bagaimana? Menarik bukan? Sebagai kesimpulannya, bahasa memainkan peranan penting dalam kehidupan seharian kita. Keupayaan berbahasa membolehkan kita memberi dan menerima maklumat. Di samping itu, melalui bahasa kita akan memperoleh pengalaman dan pembelajaran yang baru. Akhir kata daripada saya, hayatilah bicara di bawah: